به بهانه روزجهانی خنده
ارسطو معتقد بود که در میان همه موجودات تنها انسان است که مى‌تواند بخندد. روز جهانی خنده که در سال ۱۹۸۸ به تصویب رسید، هر سال در اولین یکشنبه ماه مه جشن گرفته می‌شود.
مادان کاتاریا، پزشک هندى، در سال ۱۹۸۸ روز جهانى خنده را به تصویب رساند و در همان سال بود که تنها در شهر بمبئى هند ۱۰ هزار نفر به این مناسبت گرد هم آمدند.
همه ساله در نخستین یکشنبه در ماه مه، روز جهانى خنده در بسیاری از کشورها برگزار مى‌شود و نمایندگان باشگاه‌هاى مختلف خنده در سراسر جهان، این روز را جشن مى‌گیرند. آلمانى‌ها نیز مدت‌هاست که به جمع خوش‌خنده‌هاى جهان پیوسته‌اند و در آلمان ده‌ها باشگاه خنده وجود دارد.
خانم گودولا اشتاینر یونکر در سال ۱۹۹۸ اولین باشگاه خنده آلمان را در شهر ویسبادن تاسیس کرد که البته نخستین باشگاه در نوع خود در اروپا محسوب می‌شد.
او درباره چگونگى تاسیس باشگاه خنده در آلمان مى‌گوید: «بعد از این که متوجه شدم تقاضاى زیادى براى تاسیس چنین باشگاهى از طرف مردم آلمان، اتریش و سوئیس وجود دارد، تصمیم گرفتم که باشگاه‌هاى خنده به راه اندازم؛ از شرق تا غرب. و اکنون با افتخار می‌توانم بگویم که در سراسر آلمان باشگاه‌های فعالیت دارند.»
تاثیرات مثبت خنده
خانم اشتاینر یونکر روانشناس است و در زمینه خنده‌درمانى تخصص دارد. به اعتقاد او خنده درمان بسیاری از دردهاى روحی، عاطفى و جسمى ست. یونکر معتقد است که در اثر خنده‌اى عمیق تمام عضلات بدن به حرکت در مى‌آیند، پرده دیافراگم مرتعش مى‌شود، تنفس عمیق‌تر مى‌گردد و اکسیژن بیشترى به شش‌ها مى‌رسد. در نهایت قدرت دفاعى بدن افزایش یافته، گوارش راحت‌تر انجام مى گیرد و استرس موجود کاهش مى‌یابد.
دکتر حسین جعفریان، روانپزشک ساکن آلمان که تجربیات زیادی در مورد تاثیر خنده بر جسم و روح آدمى دارد، در این مورد مى گوید: «خنده اثرات مثبتى روى سیستم مغز و اعصاب دارد. این اثرات را می‌توان بر روی نوار مغزی نیز مشاهده کرد. یعنى وقتى انسان می‌خندد، تغییراتى روى نوار مغز ظاهر مى‌شود. جالب اینجاست که تحقیقات نشان می‌دهد که حتى کسانى که عضلات چهره‌شان در حالت خنده است، ولى از ته دل نمى‌خندند، باز همین تغییرات مثبت خنده روى نوار مغزشان دیده می‌شود.»
دانشمندان در پی پژوهش‌های گوناگون پی برده‌اند که کودکان در روز تا ۴۰۰ بار مى‌خندند. در مقابل، بزرگ‌سالان به طور متوسط ، فقط ۲۰ بار در روز خنده بر لبانشان ظاهر مى‌شود. خانم اشتاینر یونکر بر این نظر است که بیشتر انسان ها فکر مى‌کنند، براى خندیدن باید دلیلى موجه داشت و بدون دلیل نباید خندید.
او مى‌گوید: «در آلمان و کلا در اروپا، مردم فکر مى‌کنند که باید براى خندیدن دلیلى داشت و به همین جهت سعى مى‌کنند با تعریف جوک، شرایط و امکان خندیدن را فراهم کنند، اما این کار واقعا حیطه خنده را محدود می‌سازد. ما مى‌توانیم به هر چیزى که دور و بر ما است بخندیم. چیزهایى زیادی وجود دارند که می‌توانند موجب خنده شوند و ما اصلا به آنها فکر نمی‌کنیم.»
فهم این نکته که انسان بدون داشتن دلیلى قانع‌کننده، نه تنها حق خندیدن را دارد، بلکه باید براى بهتر زیستن بخندد، اعتقاد دکتر مادان کاتاریا، استاد هندى یوگاست.
او سال‌ها قبل از همکاران اروپایى‌اش، هنگامی که در اواسط دهه ۹۰ ، قصد نوشتن مقاله‌اى در مورد این موضوع داشت که خنده بهترین درمان دردهاست، به فکر تاسیس باشگاه‌هاى خنده در سراسر هند افتاد.
مادان کارتاریا خود می‌گوید : «براى این کار در شهر محل سکونتم، یعنى بمبئی به یک پارک عمومى رفتم و سعى کردم با تعریف کردن جوک، مردم را بخندانم. مردم هم مى‌خندیدند و مى‌رفتند. بعد از مدتى دوباره برمى‌گشتند. بعد از دو هفته دیدم، دیگر جوک جدیدى ندارم. پس باید راه جدید و دیگری پیدا کنم تا بتوانم مردم را بخندانم. از این رو تصمیم گرفتم که خنده را با یوگا ادغام کنم. به تدریج به شیوه‌هایى دست یافتم که خنده را با تنفس عمیق در یوگا پیوند مى‌داد.»
پیوند یوگا و خنده
شیوه‌هاى آموزشى یوگاى دکتر مادان کاتاریا، استاد هندى یوگا، که به خنده یوگا مشهور است، امروزه در سراسر دنیا شهرت یافته‌اند. یکى از این تمرین‌ها «شیرخنده» نام دارد. در این تمرین فرد زبانش را تا آنجا که ممکن است از دهان خارج مى سازد و دست‌هایش را چون دست‌هاى شیر در کنار بدن قرار مى‌هد و سعى مى‌کند با تمام وجود بخندد.
خنده یوگا انواع بسیار متفاوتى دارد: خنده در سکوت، خنده‌ى زنبوری، خنده‌ى جهشی، خنده‌ى صمیمی و خنده‌ى مطبوع و ملایم.
به گفته خانم اشتاینر یونکر «باید خنده‌هاى مختلف را مثل سازهاى یک ارکستر سنفونى در نظر گرفت. بعضى سازها صدای بم دارند، بعضى صدای زیر، بعضى خیلى بلندند و بعضى بسیار با‌احساس و خفیف. به هر حال به اندازه تعداد انسان‌ها خنده‌هاى مختلف وجود دارد.»
در آلمان تعداد کسانى که به عضویت باشگاه‌هاى خنده در می‌آیند روز به روز بیشتر می‌شود. آنها در این باشگاه ها ثبت نام مى‌کنند و به طور منظم به تمرین خنده مى‌پردازند.
همچنین ده‌ها روانشناس متخصص خنده در اتحادیه روانشناسانِ خنده یوگاى آلمان عضویت دارند. در سمینارها، افراد مختلفى شرکت مى‌کنند که در ابتداى امر به تاثیرگذارى چنین شیوه‌هایى با شک و تردید می‌نگرند.
خانم گابى شیلینگ که در یکی از این گونه سمینارها شرکت کرده در مورد تاثیراتی که تمرینات بر روی داشته می‌گوید: «من اصلا انتظار زیادى از این سمینار نداشتم. فکر مى‌کردم چیز قابل توجهى نباشد. ابتدا چند تمرین را شروع کردیم که از آن حالت خشکى در بیاییم. بعد بعضى‌ها شروع کردند به خندیدن و باید اعتراف کنم که من هم دنبالشان را گرفتم. خیلى جالب بود. وقتى سمینار به انتها رسید، خیلی آرام شده بودم. با خیال راحت به خانه آمدم و تاثیر مثبت این سمینار تا چند روز که به سر کار می‌رفتم با من بود.»
علوم مختلف پزشکى ده‌ها سال است که در مورد تاثیر خنده بر جسم و روح تحقیق مى‌کنند. دکتر حسین جعفریان، روانپزشک حاذق ایرانى در مورد تاثیر خنده بر بیماران افسرده مى‌گوید: «خنده در درمان بیمارى‌هاى افسردگى بى‌نهایت موثر است . مریضى که دچار بیمارى افسردگی است، فکر می‌کند که همه غم‌هاى عالم را دارد. اگر به طریقى بشود مریض را به خنده واداشت و او شروع کند به خندیدن یا مثلا جوک بگوید، فورى قیافه‌اش باز می‌شود و علائم افسردگى که بى‌حالى و رخوت باشد، برطرف مى‌شوند.»
dw
نشريه ارمغان ملي 