نوشته داود سیاووش
نمیدانم چرا خاطره تحصیل در فاکولته ساینس پوهنتون کابل همچون یک خواب سُکرآور شیرین در رویاهایم مدام زنده است. فضای اکادمیک، استادان در سطح تحصیلات عالی دوکتورا، ماستری با رتب پوهاند،پوهنوال،پوهندوی، پوهنمل ، پوهنیار…
کتابخانه بزرگی که گفته می شد کاپی کتابخانه مجلس سنای امریکا میباشد، کافیتریایی که به چهار افغانی چندین نوع اغذیه به محصل میداد. ادیتوریومی که فعالیت های کلتوری محصلان را تنظیم میکرد، جمنازیوم مجهزی که جوانان را به سپورت های مختلف تشویق میکرد، محیط سبز وچمن های معطر با گلهای رنگارنگ و تعمیر لوکس خوابگاه یا به اصطلاح لیلیه چنان فضای آرام تحصیلی ورهایشی را به وجود آورده بود که حتا در مقایسه به بعضی دانشگاه های کشور های جهان سومی آن زمان برتری داشت.
اتفاقاً فاکولته ساینس که من در آن مصروف تحصیل بودم یکی از کهن ترین فاکولته ها در چوکات دارالفنون یا پوهنتون آن زمان بود. دو تعمیر از نظر ساختمان همسان یکی برای فاکولته ساینس ودیگری برای فاکولته طب اعمار گردیده بود.
فاکولته ساینس درسال 1321 درجنب پوهنتون کابل تاسیس وشروع به فعالیت نمود و مفکوره تا ًسیس فاکولته علوم طبیعی وقتی به میان آمد که نبود استادان نظربه ازدیاد روز افزون شاگردان درمکاتب متوسطه ولیسه ها ازیک طرف وکمبود متخصصان دررشته های مختلف علوم طبیعی نظربه انکشاف وتوسعه نسبی صنایع ازطرف دیگر مورد توجه قرارگرفت . بنابران این فاکولته به منظوررفع نیازمندی ها ی متذکره به حیث سومین فاکولته پوهنتون کابل به نام فاکولته ساینس درسال 1321 که بعدا ً به نام فاکولته علوم طبیعی مسماً گردید تاسیس شد.
گفته میشود اولین دسته ازمحصلان شامل 21 نفر درفاکولته ساینس آغاز به تحصیل نمودند. من درسال1353با اخذ309 نمره درامتحان کانکور شامل این فاکولته شدم.
در دوره تحصیلی ما فاکولته ساینس دارای دیپارتمنت های بیولوژی، کیمیا، فزیک، ریاضی وجیولوژی … که شعبه بیولوژی در چوکات 120 کریدت در پهلوی مضامین اصلی برای تکمیل کریدت مضامین کیمیا وفزیک را نیز میخواندیم
سال اول دروس ما به معیار PCB که در آن محصلین همه رشته ها مضامین را در اتاق یک فاکولته ساینس میخواندند اما به سال دوم رشته های تحصیل براساس مضامین اصلی وفرعی در هشت سمستر یعنی چهار سال ادامه می یافت.
استادان محترم که به ما تدریس مینمودند قرار ذیل بودند:
در رشته اصلی من که بیولوژی بود:
- دوکتور احمدشاه جلال استاد مضمون زولوژی
- دوکتور علی آقا نحیف استاد » زولوژی وپرازیتولوژی
- دوکتورنوراحمدمیرازی استاد » بوتانیک ،دیدکتیک ومتودیک وفزیولوژی نباتی
- دوکتور محمداحسان ارغندیوال استاد اکولوژی
- پوهندوی فاروقه عنایت گُهری استاد ژنتیک و…
- استادخان آباد یارمل استاد ژنتیک
- استاد غنچه گل حبیب استاد فزیولوژی حیوانی
- دوکتور قرار استاد سیستماتیک نباتی
(حالا همه استادان فوق یا اکثریت شان دارای رتبه علمی پوهاند میباشند)
سایر استادان ما در رشته بیولوژی که مضامین شان و رتب علمی شان در حافظه ام نمانده است:
- استاد محمد آصف تایب
- استاد فهیمه عبادی
- استاد فوزیه سادات
- استاد شهلا
- استادشریفه
- استادصابر
- استاد نورآغا
استادان ما دردیپارتمنت کیمیا: شامل کیمیای غیر عضوی،کیمیای عضوی،کیمیای موادغذایی، بیوشیمی و…
- پوهاند دوکتور بلبل شاه جلال
- دوکتور فتح محمد پنجشیری
- پوهاند محمدرفیق
- دوکتور کمندی
- استاد فاطمی
- دوکتور فورمولی
- استاد شهنواز حبیب پور
- استاد فتاح نذیر
- استاد ذرغون
- پوهنوال یعقوب مفتون
استادان ما در مضامین فزیک: شامل فزیک میخانیک،فزیک حرارت، فزیک برق، فزیک نور و…
- پوهاند دوکتور سید محمدحسینی
- استاد میر حبیب الله حبیب
- استادجوره محمد قربانی
- استاد سلطانی
- استاد بخشی
- استاد حنیفه توخی
- استاد محمدجان
استادان ما در بخش مضامین روان شناسی وتعلیم وتربیه
- پوهاند محمد فاضل خان
- استاد عطاالله رووف
- استاد سیدجان ازهر
- استاد رناگل
- استاد نادرشاه نیک یار
- استاد تورپیکی
تطبیقات ها:
تطبیقات فزیک
تطبیقات فزیک در الحاقیه عقب فاکولته موسوم به باغچه دیپارتمنت فزیک ود در اتاق بزرگ تحت نظر استاد محمدجان، استاد حنیفه توخی،استاد سلطانی و… انجام میگرفت. اما استاد پوهاند سید محمد حسینی دروس فزیک میخانیک را در اتاق (1) به شکل عملی با استفاده از وسایل تطبیقات پیش میبرد.
تطبیقات بیولوژی
تطبیقات بیولوژی در دو اتاق منزل بالای دیپارتمنت بیولوژی واتاق(6) زولوژی ودر یک اتاق منزل اول تحت نظر استاد فهیمه عبادی،استاد فوزیه سادات،استادشهلا ،استاد شیریفه استادصابرو … صورت میگرفت.
تطبیقات کیمیا
تطیبیقات کیمیا در تعمیری که اکنون به وزارت اطلاعات وفرهنگ داده شده در پل باغ عمومی تحت نظر استاد شهنواز حبیب پور ، استاد مالک و…صورت میگرفت.
صنوف درسی
دروس صنوف درسی دوره (PCB) در صنف تالار بزرگ(1) دروس اختصاصی اکثراً در اتاق (6)زولوژی واتاق(c) جوارترانسپورت ودروس روانشناسی وتعلیم وتربیه در اتاقهای موسسات صحی پوهنتون که در عقب فاکولته طب قرار داشتند ودر سایر صنوف نیز که اتاق (GB) ، (2)وغیره نامیده می شدند.تدریس می شد.
،
به سلسله پروگرام های سیر علمی بار اول با استفاده از مواد درسی مضمون سیستماتیک نباتی با هم صنفان ما به سروبی به رهنمایی استاد دوکتور قرار واسیستانت استاد نورآغا رفتیم و بار دوم در چوکات پروگرام درسی مضمون اکولوژی به سالنگ شمالی وسالنگ جنوبی به رهنمایی دوکتور احسان ارغندیوال سیر وسفرعلمی نمودیم ودر سال چهارم به رهنمایی دوکتور علی آقا نحیف سیرعلمی به باغ وحش کابل انجام دادیم ویک تجربه به ثمر نرسیده در ساخت اکواریوم ماهی داشتم.
باید علاوه نمود با آنکه اکنون دیپارتمنت های بیولوژی ،کیمیا و فزیک و… به فاکولته ارتقا یافته اند ، اما من هر گاه که از مقابل تعمیر کهنه فاکولته ساینس که حالا لوحه فاکولته فزیک بر آن نصب شده گذر میکنم خود را در همان حال وهوای دوره تحصیل یک محصل احساس میکنم وسیمای فرد فرد آن استادان بزرگ در نظرم مجسم میشود واز صمیم قلب میخواهم حتا به درختان اطراف فاکولته ادای احترام کنم.
رتب علمی استادان رشته بیولوژی که اکنون ماشاالله همه پوهاند میباشد در آن زمان رتب دیگر داشتند که به همین دلیل از نوشتن رتب آن زمان شان صرف نطر گردیده وبه ذکر درجه دوکتورای شان اکتفا شد. و ازاینکه رتب علمی استادان سایر رشته ها نیز دربعد زمانی در حدود نیم قرن ارتقا نموده و شاید اکثراً به رتب پوهاندی رسیده باشند از ذکر رتب علمی آن زمان شان صرف نظر شد وتنها آنعده استادانی که در همان زمان پوهاند بودند از رتب علمی شان نام برده شده است در حالیکه سایر استادان عزیزنیز دارای رتب علمی در آن زمان بودند. با پوزش از استادان محترمی که اسمای مبارک شان ازصفحه حافظه ذهنم فراموش شده ، به همه استادان بزرگی که به فضل خداوند حیات دارند طول عمر ، صحت وسلامت آرزو نموده ، روح آنعده استادان عزیزی را
که با ارتحال ملکوتی به حق پیوسته اند شاد وفردوس برین را جایشان میخواهم.
یه جز حب وطن درسی نخواندیم
بیامرزد خدا استاد ما را
نشريه ارمغان ملي 